رپورٹ: امتیاز احمد
پاکستان کوں ماحولیات دے منظر نامے تے ??احولیاتی آلودگی، آبی قلت، موسمیاتی تبدیلی عالمی حدت جیھے گھمبر مسئلے ہن۔ اجوکی عالمی ماحولیاتی کارکردگی انڈیکس دے مطابق پاکستان انہاں ملکاں دے فہرست اچ شامل اے جیڑھا جو خراب ایئر کوالٹی معیار توں ݙو چار اے۔ انہاں ماحولیاتی مسئلے دی وڈی وجوہات کاربن دااخراج، ودھدی ہوئی آبادی ات?? جنگلاں دی کٹائی اے۔ عالمی ماحولیاتی اداریاں دی تحقیق دے مطابق کہیں وی ملک دے خشک رقبے دا 25فیصد جنگلاں تے ??شتممل ہووݨ اتے انسانی زندگی سانڳے ٻہوں ضروری تصور کیتا ویندے۔ 2017 ء دے ورلڈ بینک دے ترقیاتی اعدادوشمار دے مطاباق پاکستان اچ جنگلات 1.9 فیصد رہ ڳئے۔
وزیراعظم عمران خان ملک کوں درپیش ماحولیاتی چیلنجز دا ادراک رکھیندیں ہوئیں ??ئی موقعیاں تے ایں امر کوں اجر کر چکین جو اساں ماحولیاتی آلودگی سودھے ??ئی مسئلیاں دا سامݨا اے، ملک دے مستقبل سانڳے ساکوں طویل المدتی منصوبہ بندی کرݨا پمسی۔ ۔وزیراعظم عمران خان لاہور اچ جیلانی پارک اچ اربن فاریسٹ منصوبے دی اڄوکی افتتاحی تقریب نال خطاب کریندیں ہوئیں آکھیاجو اساں ڈے چھانگامانگا، کندیاں، چیچہ وطنی دیپالپور جیھ?? جنگل ختم تھی ڳئن کہیں اے نہ سوچیا انہاں جنگلاں دے خاتمے نال کتنے خطرناک نتیجے بݨسن۔ گزریل 12 سالیں اچ لہور دے70 فیصد وݨ مک گئن۔
پارکس اینڈ ہارٹیکلچر اتھارٹی دے ڈائریکٹر جنرل جواد احمد قریشی آکھیا جووزیراعظم اتے ??زیراعلیٰ پنجاب دے وژن دے مطابق پی ایچ اے لاہور اچ میا واکی اربن فاریسٹ لاوݨ دا سلسلہ کجھ مہینے توں شروع اے، ا?? جنگلات منصوبے انداز اچ لاتے ??یندن جئیں اچ امرود،انار،جامن جیھے پھلدار وݨ اتے ??وتیا ،مروا دے پھلاں دے پودے لاتے ??یسن اتے ایں نال ہک دلکش فضا بݨدی اے ۔
وزیراعظم دے وژن دے تحت اڄوکی حکومت دا عزم اے جو ماحولاتی آلودگی تے ??ابو پاوݨ ساںڳے سارے وسائل لاتے ??یسن اتے ??ݨ لا کراہیں جنگلاں دے رقبے وداھایا ونڄے۔ ایں بارے حکومت بلین ٹری سونامی منصوبہ شروع کیتا ہئے۔ شجرکاری مہم دے علاوہ نویں جنگل لاوݨ دے منصوبہ شروع کر ڈتا ڳئے۔ شجرکاری مہم اچ خصوصی طور تے ??ودیاں دی لوڑھ ہوندی اے اتے ??رسریاں دے ٻغیر وڈے پیمانے تے ??ودیاں دی پیداوار ممکن نی تھی سڳدی۔
نرسریاں سستے اتے ??عیاری پھلدار، سجاوٹی، پھولدار پودیاں سانڳے اہم زریعہ ہن۔ اے غیر روایتی زراعت کوں ودھیندن جیڑھا جو منافع بخش کاروبار اے۔ پھلا تے ??ئے سجاوٹی پودیاں دی صنعت بنیادی طور تے ??ݙے شہراں اچ مرکوز ا?? جنہاں اچ کراچی،حیدرآباد، لاہور، راولپنڈی، اسلام آباد، ملتان، فیصل آباد، کوئٹہ‘ لاہور دے نیڑے پتوکی ( ضلع قصور)، ضلع سرگودھا اچ ساہیوال اتے حیدرآباد اچ نیڑے دی جھیں شامل ہن۔ پنجاب دے شہر پتوکی ایشین برصغیر اچ نرسری فارمز دا مرکز اے جتھاں تقریباٍ 8508 چھوٹے پیمانے تے اتے ??ڈی پیمانے تے ??رسریاں ہن۔
پتوکی ضلع قصور دا وڈا شہر اے جیڑھا ھو پھلاں دے شہر دے ناں نال جاݨیا ویندے۔ لاہور قصور تے ??توکی دے درجناں دیہات خاص طور تے گلاب دی کاشت کریندن اتے تھاں ساریاں توں ودھ نرسریاں ہن اتے ??ھلاں دی کاشت چالھی توں پنجاہ فیصد مقامی ٹبراں دی آمدنی دا زریعہ اے۔
‘لاہور ملتان روڈ تے ??رسریاں دے پنج کلومیٹر بیلٹ تے ??شتمل اے۔ انہاں نرسریاں دی تعداد گھٹ توں گھٹ 186 اے۔ انہاں نرسریاں اچ پودیاں کوں زرعی ماحولاتی حالات اچ ڈھالݨ سانگے گرمیاں دے پودیاں توں سردیاں دے پودیاں اتے ہر قسم دے موسم اتے ??سل دے پودے تیار کیتے ??یندن۔ اعلیٰ معیار دے پودے چین، ملاشیا، ہالینڈ، امریکہ اتے کجھ یورپی ملکاں اچ برآمد وی کیتے ??یندن۔
اے گالھ قابل امر اے جو نرسیاں اچ اگݨ آلی پھول رواتی اتے سجاوٹی پودنہ نہ صرف سوھݨے لگدن جڈانجو ماحول کوں وی سوھݨا بݨیندن ،??ئی پودے دی ادویاتی اہمیت وی ہوندی اے۔
پودے اتے باغبانی نال دلچسپی رکھݨ آلے مقامی صارفین ݙسیا جو شہری اتے دیہاتی علاقیاں اچ پودے ،پھلدار اتے ??ھلدار پودیاں دی بہوں منگ اے جڈانجو مقامی طور تے ??دھ نجی نرسیاں موجود ہن جیڑھو جو پودیاں دی مہنگے دام فروخت کریندن اتے ایں سانڳے لوکاں اچ شجر کاری دا رجحان ودھ کائنی۔ سرکاری سطح تے ??وکاں سانڳے پودیاں وی لوڑھ تے غور کائنی کیتا ڳیا۔ ہک خریدار عبدالمعز آکھیا جو پودیاں اتے ??ھلاں نال نہ صرف گھراں دی خوبصورتی ودھدی اے جڈانجو اے ماحول تے ??ی خوشگوار اثر پیندن حسن علی آکھیا جو شجرکاری نال آوݨ آلی نسلاں سکھی رہسن۔
نرسری دے کاروباربارے لہور دے نٰڑے اچ ہک واقع مقامی نرسری دے مالک توصیف چیمہ ڈسیا جو حکومت ولوں بلین ٹری منصوبہ شروع کرݨ دے بعد مقامی سطح تے بݨینرسریاں اچ پودیاں دی فروخت ودھ ڳئی اے۔ انہاں آکھیا جو لوک نہ صرف آپݨے شوق پاروں گھراں اچ بلکہ شجرکاری سانڳے وی پارکاں روڈز اتے گھراں اچ پودے لیندن۔
مقامی کاشتکار سید افضل حسین ݙسیا جو پاکستان اچ کڈاہیں وی باغبانی کوں منافع بخش صںعت نی سمجھیا ڳیا،اگر نیڑے تیڑے نظرپاتی ونجے تاں ایں چھوٹے کاروبار توں ??ئی ملک پیسہ کمندے پئن۔ تاں احساس تھیسی جو اے کاروبار کتنا منافع بخش اے۔ ہالینڈ دی معیشت اچ باغبانی دی برآمدات ہک اہم کردار ادا کریندی اے۔ پاکستان اچ اینکوں انڈسٹری نی سمجھیا ویندا۔ انہاں آکھیا جو ایں بارے تحقیق دی لوڑھ اے۔
محکمہ جنگلات دے حکام ݙسیا جو نرسری پروگرام دے تحت سجاوٹی پودیاں دی فروخت برائے نام منافع وصول کیتا ویندے جئیں دا مقصد عام لوکاں اچ آرائشی پودے لاوݨ دے رجحان کوں ودھاوݨ اے۔ سجاوٹی پلانٹ دی نرسری مختلف ضلعیاں دی سطح تے گھٹ توں گھٹ لاگت نال بݨائی ڳئن۔
اگرچہ پاکستان اچ صاف ستھری ماحول دے ودھارے اتے ??نافع بخش کاروبار سانڳے اتے شعبہ تے زیادہ زور نی ݙتا ڳیا جڈانجو حال اچ ای پاکستان ہارٹیکلچر ڈویلپمنٹ اینڈ ایکسپورٹ کمپنی (پی ایچ ڈی ای سی) ایں بارے کجھ جھیں تے عملی اقدامات کیتن۔ اے ادارہ عالمی مارکیٹ اچ پاکستان دی باغبانی دی مصنوعات کوں ودھاوݨ سانڳے بݨایا ڳے ۔ادارے دا مقصد سامان تے درآمدتی ڈٰیوٹی اچ گھٹکی، ایئرلائنز اچ کارگو سانڳے مناسب جاہ اتے ??وزوں کرایہ ،ودھ توں ودھ ماڈل نرسیاں بݨاوݨ، تربیتی مراکز بݨاوݨ، برآمدات دے سانڳے اسٹوریج سودھے انفراسترکچر دی سہولتاں کوں مستحکم کرݨ، نویں منڈیاں گولݨ، سودھے ??ئی اقدامات کرݨے پمسن تاں ونج کراہیں آلودگی توں پاکستان سرسبز پاکستان دی منزل مل سڳسی۔
